Premier Balkenende brengt deze dagen een bezoek aan Suriname. Hoog op de politieke agenda staan excuses van Nederland vanwege het slavernijverleden. Maar in een adem door wordt er ook gevraagd om herstelbetalingen voor het leed dat de slaven is aangedaan.
Dat Nederland excuses maakt voor haar slavernijverleden lijkt mij een goeie en voor de hand liggende zaak. Daar is het nu wel tijd voor geworden zou ik zo langzaam aan wel denken. Maar op het moment dat het gaat om herstelbetalingen begin ik moeite met de eisen te krijgen.
Daar waar Nederland als oud-kolonisator haar (morele) verplichtingen heeft laten liggen op sociaal gebied moeten we Suriname daarbij helpen. Voor mij is dat een vanzelfsprekendheid en ik heb er onvoldoende kennis van om daar een gefundeerde mening over te kunnen hebben.
Maar als het gaat om betalingen aan individuen als genoegdoening voor wat de voorouders is aangedaan gaat het mij echt te ver. Leed is niet met geld omgedaan te maken, maar kan wel een verzachtende werking hebben als het dat leven dragelijker maakt. Maar leed van voorouders is niet ongedaan te maken of dragelijker te maken ook niet met geld. Geld voor nakomelingen vind ik ronduit onzin!
Maar waar houdt het op? Als de Surinaamse slaven geld eisen van Nederland vanwege het slavernijverleden, kan ik dan geld claimen bij de Duitsers? Mijn opa zat bij het verzet. Of bij de Spanjaarden voor leed dat mijn voorouders is aangedaan tijden de Tachtigjarige oorlog. Of de Fransen voor de bezetting in de Napoleontische tijd? De Noren voor de invallen van de Vikingen? De Oostenrijkers voor de onderdrukking tijdens het Habsburgerrijk?
Of mogen we ook nog meer claims verwachten van de Indianen wegens de kolonisatie van Amerika, de Zuid-Afrikanen voor de apartheid, de Indonesiërs voor de politionele acties, de Aboriginals wegens het ontdekken van Australië? Want dan gaan we met zijn allen nog een hoop geld rond pompen.
Laat ik helder zijn. Het slaverijverleden van Nederland is bepaald niet iets om trots op te zijn. Nederland moet en mag zijn ogen niet sluiten voor onze rol daarin. Maar herstelbetalingen voor iets dat meer dan twee generaties terug is gebeurd vind ik onzin. Voor mijn gevoel heeft dat weinig met genoegdoening te maken, maar lijkt het op een manier om aan geld te komen. Dat vind ik een verschrikkelijke gedachte, maar ik kan deze niet van mij afzetten als ik deze claim hoor.
Wie bewijst me mijn ongelijk?Â
Nederland heeft als laatste land de slavernij afgeschaft. De reden voor de vertraging was herstelbetalingen aan de plantagehouders. De slaven waren namelijk privé-eigendom. Als er al herstelbetalingen nodig zijn, dan mag de Surinaamse staat aankloppen bij deze particulieren. Ik denk dat veel van de familienamen van plantagehouders nu nog bekend in de oren zullen klinken, deze families spelen nu nog steeds een belangrijke rol in de Nederlandse samenleving.