Niet alles wat niet-openbaar is, is ook geheim. Voor veel journalisten is dat een lastig gegeven. Want als zij er niet bij mogen zijn wil dat nog niet zeggen dat iets geheim is. Iets geheim houden heeft veelal een negatieve bijklank. Als of er iets te verbergen valt omdat er ‘dingen niet in de haak zouden zijn’. Dat is zelden het geval. Media zouden dan ook zeer terughoudend moeten zijn om niet-openbare bijeenkomsten als geheim aan te merken.

De gemeenteraad heeft zelden geheime bijeenkomst of geheime informatie. De wetgever heeft in artikel 10 van de wet Openbaarheid van Bestuur namelijk zeer nauwkeurig omschreven wanneer iets geheim moet blijven. Al het andere is openbaar. Toch wil dat niet altijd zeggen dat alles ook maar openbaar is en iedereen op elk moment kan binnen komen vallen. Zo schrijft De Drontenaar deze week dat ‘de gemeenteraad een geheime bijeenkomst heeft gehouden’ over de renovatie van het gemeentehuis (zie kader onderaan).

Feitelijk onjuist

Deze bijeenkomst was een eerste aftrap voor de gemeenteraad om te gaan nadenken over de renovatie van het gemeentehuis. Zo zijn er eerder al bijeenkomsten geweest voor de medewerkers van het gemeentehuis. Daar was niets geheim aan. Ook over de bijeenkomst van de gemeenteraad heb ik op de diverse sociale media berichten zien verschijnen van collega-raadsleden. Dus van geheimhouding is geen enkele sprake en daarmee is het bericht van De Drontenaar feitelijk al onjuist. Wel was deze bijeenkomst alleen bedoeld voor politici en was de pers niet uitgenodigd.

Niet alles altijd in de krant

Het gebeurt meer dat de gemeenteraad bijeenkomsten heeft die niet-openbaar zijn. Zo hebben we jaarlijks twee bijeenkomsten ter voorbereiding op de Kadernota en Begroting waarin raadsleden zeer gedetailleerde vragen aan ambtenaren kunnen stellen op de diverse beleidsterreinen. Niets daaraan is geheim, maar raadsleden en ambtenaren moeten vrijelijk met elkaar van gedachten kunnen wisselen zonder dat er een verslaggever aan tafel zit.

Of in het verleden hebben de woordvoerders sociale zaken wel eens bij elkaar gezeten. Dan vertellen ambtenaren over de uitvoering van het beleid en welke problematiek ze tegenkomen. Niet geheim, maar zeker niet iets voor in de krant omdat er ook nog een risico bestaat dat de persoonlijke levenssfeer van inwoners kan worden geschaad (en dat is dan wel weer geheim).

Stemmingmakerij

Journalisten en verslaggevers zijn -net als de meeste politici- nieuwsgierige mensen. Dat is ook goed, want anders ben je ongeschikt voor het vak. De persvrijheid is één van de grondrechten (art 7 Grondwet en art. 10 EU Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden) die te vuur en te zwaard moet worden verdedigd. Maar deze wet- en regelgeving zegt niet dat alles dan maar openbaar moet zijn.  Dat journalisten het niet leuk vinden dat ze ergens niet voor worden uitgenodigd snap ik. Ik sta ook altijd graag met de neus vooraan, maar soms kan dat niet altijd.

Eerlijk gezegd vind ik het een wat onhebbelijke neiging van media om meteen ‘moord en brand’ te gaan schreeuwen als ze een keer niet zijn uitgenodigd of niet welkom zijn. ‘Moord en brand’ in de zin van iets meteen “geheim” verklaren en daarmee een stemming te creëren. Door zo’n bericht in De Drontenaar wordt er een sfeer opgeroepen dat er dingen in het geheim worden besproken die de burgers niet mogen weten. Daarmee komt die renovatie in een negatief daglicht te staan terwijl er niets aan de hand is. Want tijdens de bijeenkomst werd gebrainstormd over welke functies het gemeentehuis zou moeten hebben, welke behoefte er is aan vergaderruimtes voor fracties, wat er handig is in de raadzaal, of er nog altijd zoveel balies nodig zijn nu er veel meer digitaal gaat etc. etc. etc. Niets spannend en al helemaal niet geheim.

Wel geheim

Heel zelden zijn dingen wel geheim. De komende maanden zullen daarvan een mooi voorbeeld zijn. Want dan wordt er een vertrouwenscommissie ingesteld die gesprekken gaat voeren met sollicitanten voor het burgemeesterschap van Dronten. Dat is geheim, strikt geheim. Omdat de wet ons dat voorschrijft (art X lid 3 Circulaire benoeming, klankbordgesprekken en herbenoeming burgemeesters) in het persoonlijk belang van de sollicitanten.

Soms ook omdat we informatie krijgen die de (financiële) onderhandelingspositie van de gemeente of partners van de gemeente kunnen schaden als ze openbaar worden. In een nog zeldzamer geval gaat het om medewerkers waarmee iets kan zijn dat politiek relevant is. In de laatste 15 jaar heb ik slechts twee maal meegemaakt dat het ging over een mogelijk probleem rond integriteit. Daarbij geldt ook nog dat de dingen pas definitief geheim zijn als de gemeenteraad daarover -openbaar- een besluit heeft genomen.

Wie gaat zoeken in de stukken van de raad zal het opvallen dat deze besluiten maar zeer zelden worden genomen. Daaruit blijkt dan ook zonneklaar dat er weinig geheim is in de gemeentepolitiek. Het zou de media passen om dat beeld dan ook niet met grote regelmaat op te roepen. Want het zet mogelijk een stemming onder inwoners die de waarheid geweld aan doet en de gemeenteraad geen recht.