Een beetje ambitie is nooit weg, dus dit lijkt me een mooie titel voor ons volgende verkiezingsprogramma. Maar met het “Rapport van de commissie Van Ojik” in de hand durf ik wel de stelling aan dat wij een van de weinige partijen zijn die dit waar maken of waar zouden moeten durven maken.

“GroenLinks steekt meer dan andere partijen haar nek uit met het innemen van standpunten waarvan bekend is dat ze niet populair zijn. GroenLinks komt op voor ‘belangen’ zonder electorale potentie: het milieu, vluchtelingen, de derde wereld. Er is een afkeer van populisme en eenvoud.”

De commissie voegt daar weliswaar aan toe: “Onze vaste kiezers vinden dat mooi, maar de potentiële kiezer wordt er eerder door afgeschrikt dan toe aangetrokken”. Maar volgens mij is het bovenstaande citaat wel de kracht van GroenLinks en (om het eens in goed Nederlands te zeggen) het ‘uniek sellingpoint’. De genoemde belangen als het milieu, vluchtelingen en de derde wereld vragen een visie, een lange termijn oplossing die verder gaat dan de eerst volgende verkiezingen over (in principe) vier jaar. Het vraagt dus om écht vooruit zien en GroenLinks past in deze traditie. We kiezen niet voor de snelle populistische oplossing maar dragen oplossingen aan die duurzaam zijn. Zowel qua milieu als in tijd.

Onbehagen
Veel mensen in Nederland voelen een onbehagen. Dat komt door een sterk veranderende en globaliserende wereld, maar ook door de dingen dicht bij huis. Ieder van ons zal de voorbeelden zelf kennen. Als ik vanuit mijn kleine (witte) polderdorpje naar Amsterdam ga kom ik met de trein door Almere. Opdat moment overkomt het mij ook wel eens dat ik me in het buitenland waan. Als enige blanke in mijn treincoupe hoor ik vijf, zes verschillende talen die ik niet versta. Ik kan me voorstellen dat je jezelf dan “gast in eigen land” gaat voelen. Dat schept onbehagen.
De keuzevrijheid die ons in de jaren 90 werd aangepraat om de liberalisering en marktwerking geaccepteerd te krijgen jaagt mensen de stuipen op het lijf. Keuzevrijheid is keuzedwang geworden en niemand ziet door de bomen het bos nog. 15 tot 20 jaar terug was het leven redelijk overzichtelijk. De post en telefoon kwamen van de PTT, gas en licht van het provinciaal nutsbedrijf , televisie uit de ether en iedereen zat in het ziekenfonds. Nu kun je kiezen uit schier oneindig veel aanbieders van telefonie en internet, komt er soms drie keer op één dag post van verschillende bezorgers, kun je kiezen voor groene en grijze stroom met en zonder een vaste variabele prijs en weet zo langzamerhand niemand meer wie zijn verzekeraar of bank is omdat deze aan de lopende band worden overgenomen of fuseren. De NS rijd zelf in Groot-Brittannië meer accuraat als in Nederland. Zekerheden zijn afgebroken en niets is meer zoals het was. Dat geeft onbehagen.

De kabinetten Balkenende proberen met maatregelen en vooral repressie een gevoel van veiligheid te creëren en hangen daaromheen een jaren 50 spruitjes lucht waar je met je volle gewicht tegen aan kan hangen. Maar het onbehagen blijft omdat het allemaal korte termijn oplossingen zijn. Eerst het zuur en dan het zoet van Balkenende is bitter aan het worden. Politieke visie en bevlogenheid wordt node gemist en dat ben ik me iedere dag weer bewust, omdat ik in Flevoland woon. De generatie politici die besloten heeft tot de aanleg van de polder had een visie en een bevlogenheid waarmee men grote daden heeft verricht en ik nu kan wonen in “een gat in de zee”. Dat getuigd van visie en vooruitzien.

De problemen van de toekomst vragen geen nieuwe polders en nieuwe “Zuiderzeewerken”. Maar vragen om een nieuw Deltaplan. Nu niet alleen de zee of alleen de rivieren, maar een Deltaplan Nederland. Hoe houden we droge voeten? Wat gaan we doen om Nederland voor de toekomst droog en bewoonbaar te houden? Dat vraagt om maatregelen en daarmee kunnen we niet langer wachten.

Welvaart
Droge voeten houden en Nederland bewoonbaar houden. Dan heb ik het niet alleen over het verhogen van dijken en dammen. Dat doen waar we in Nederland al eeuwen goed in zijn en over de hele wereld beroemd. Maar dat vraagt ook om maatregelen in de preventieve sfeer. Aanpak van de klimaatverandering dus. De overgang van oude naar nieuwe en duurzame energie (onder oude energie valt nadrukkelijk ook de kernenergie hoewel die, met name  het afval, erg duurzaam is). Dat vraagt om echte investeringen in nieuwe en innovatieve ontwikkelingen en Nederland moet niet langer naar het buitenland blijven kijken maar haar leidende rol weer terug vinden. Dat kan door van overheidswegen maatregelen op te leggen ter bescherming van het milieu, het klimaat en daarmee ons land. Ondernemers hebben voldoende innovatieve kracht om daarvoor nieuwe oplossingen te zoeken en daaruit een nieuwe concurrentiepositie te ontwikkelen. 

Maar Nederland bewoonbaar houden is niet alleen een kwestie van droge voeten en klimaat. Maar ook van een ontspannen samenleving. Dat heeft er ook mee te maken met hoeveel mensen we bij elkaar wonen. Om Pim Fortuyn maar eens te citeren: “Nederland is niet vol, maar wel erg druk”. Ons kleine aardgasstaatje onder zeeniveau is een van de dichtst bevolkte landen ter wereld. Dat wil niet zeggen dat de poorten nu dicht moeten en niemand er mee bij mag. Zeker niet!
Maar onze ontwikkelingssamenwerking zou er wel toe kunnen leiden dat het minder “druk” wordt. Want Nederland is (gelukkig) een welvarend land. Maar iedereen wil in welvaart leven. Misschien zou deze welvaart wel het belangrijkste export product van de toekomst moeten worden. Ontwikkelingssamenwerking inzetten voor ontwikkelingen (op grote schaal) waardoor er in die gebieden welvaart ontstaat. Welvaartverdeling die onze welvaart misschien minder snel zal doen groeien, maar wel voor de toekomst veilig stelt. Ontwikkelingssamenwerking is puur eigenbelang, want als we andere gebieden in de wereld net zo rijk maken als we zelf nu zijn kunnen we daar ook weer een hoop verhandelen en dat is weer goed voor onze welvaart. Maar wel op basis van gelijkwaardigheid.

Ideeën zoeken macht
Bij de laatste verkiezingen werd de slogan “GroenLinks is een ideeënpartij op zoek naar macht” geïntroduceerd. Helder verwoord deze zin wat GroenLinks is. Een partij die oplossingen (ideeën) aandraagt en wil realiseren. Oplossingen die radicale veranderingen vragen om de economie én de ecologie te redden. Maar die ideeën zijn lange termijn plannen die een duurzame uitwerking hebben.
Onze voorstellen zullen niet zo wereld schokkend zijn omdat ze voor de handliggend zijn. De economie rekening laten houden met de ecologie omdat de ecologie belangrijk is voor de economie. Klimaatverandering leid tot meer regen en wat meer regen doet in een zomer hoef ik dezer dagen niemand uit te leggen; kijkend naar wat er in Groot-Brittannië gebeurd.

GroenLinks is op zoek naar macht om haar ideeën te verwezenlijken. Voor macht heb je stemmennodig en de resultaten uit het verleden bieden geen hoop voor de toekomst. Maar ook geen garantie!
Zonder onszelf geweld aan te doen kunnen we partijen als de VVD en PVV de wind uit de zeilen nemen. Immers als we niet willen dat er “nog meer van die buitenlanders hier heen komen” moeten we hen via ontwikkelingshulp in de derde wereld net zo rijk maken als wij zelf zijn. “Dan blijven ze wel weg”.
De economie kan op de eerste plaats blijven staan omdat we moeten groeien. Maar die economie moet dat hand in hand doen met de ecologie omdat grondstoffen opraken en het klimaat de economie zoveel schade toe brengt dat het economisch onverantwoord is de ecologie te blijven miskennen. Investeren in het milieu en de derde wereld is eigenlijk gewoon in ons eigen belang, we worden er beter en mogelijk zelfs rijker van!

Dit is doorgaans niet de benadering van GroenLinks, maar als je de GroenLinkse voorstellen met deze insteek presenteert zal het voor veel mensen meer en meer aanvaardbaar worden en niet langer kiezers afschrikken. Voor GroenLinks is het geen koerswijziging, want we kunnen immers onze plannen voor een eerlijker en duurzamere wereld daardoor realiseren!

Nederland moet weer over de dijken gaan kijken naar de wereld en Europa, maar GroenLinks moet over haar eigen dijken leren lijken. Leren niet bang te zijn in “de rechtse hoek” te worden gedrukt als je met voorstellen komt waarvan we met zijn allen beter worden en we meer geld gaan verdienen. Mits dit hand in hand gaat met welvaartsstijging in andere delen van de wereld en de eco- en eko-nomie hand in hand verder gaan. Dat vraagt om plannen over een langere termijn. Die plannen zijn er, want GroenLinks heeft ze. GroenLinks is een ideeën partij opzoek naar macht, immers, regeren is vooruitzien!